مجری برنامه «فوتبال ۱۲۰» امروز ۹ مهر از سانسور و حذف بخشی از این برنامه خبر داد. 

این چندمین بار است که در روزهای اخیر، سانسور و ممیزی‌های برنامه‌های صداوسیما خبری‌ می‌شوند. با این حال، مدیران این سازمان شمشیر را از رو بسته‌اند و نه تنها به اعتراضات توجهی نمی‌کنند بلکه با صراحت از حذف و ممنوعیت حرف می‌زنند. 

در آخرین نمونه، «غلامرضا میرحسینی»، دبیر «شورای تولیدات حرفه‌ای» صداوسیما با اعلام این که این سازمان محتوای سریال‌های اینترنتی را قبول ندارد، با صراحت گفت از این پس به سریال‌هایی مشابه «قورباغه» و «زخم‌کاری» مجوز داده نمی‌شود.

***

سریال‌های اینترنتی در دو سال اخیر با استقبال زیاد شهروندان ایرانی مواجه شده‌اند و میزان بازدید برخی از این سریال‌ها از میزان فروش بسیاری از فیلم‌های سینمایی نیز بیشتر بوده است. 

همین اتفاق که هم‌زمان با کاهش مخاطبان تلویزیون حکومتی ایران در مدت مشابه رخ داده، موجب شده است مدیران سازمان صداوسیما تصمیم بگیرند با در اختیار گرفتن سکان نظارت و سانسور شبکه نمایش خانگی، مانع از افزایش محبوبیت این سریال‌ها شوند.

در جدیدترین نمونه، از این نوع اقدامات مدیران صداوسیما، غلامرضا میرحسینی، دبیر شورای تولیدات حرفه‌ای این سازمان با حمله به سریال‌هایی هم‌چون قورباغه و زخم کاری که جزو پرفروش‌ترین سریال‌های اینترنتی در یک سال اخیر محسوب می‌شوند، اعلام کرد صداوسیما محتوای این سریال‌ها را قبول ندارد و دیگر به تولیدات مشابه آن‌ها مجوز انتشار داده نخواهد شد.

این سخنان در حالی بیان شدند که «ایسپا»، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران روز یک‌شنبه چهارم مهر ۱۴۰۰ در گزارشی اعلام کرد بر اساس پرسش آماری از هزار و ۵۸۱ شهروند در مناطق مختلف روستایی و شهری در ایران، میزان مخاطبان سازمان صداوسیما نسبت به اسفند ۱۳۹۷ به میزان ۱۵.۶ درصد کاهش داشته است. 

در مقابل، طبق این نظرسنجی، استفاده از فضای مجازی به عنوان منبع کسب خبر در این بازه زمانی بیش از ۱۵ درصد افزایش مخاطب را نشان می‌دهد.

مسوولیت نظارت بر تولیدات شبکه نمایش خانگی و برنامه‌هایی که به صورت اینترنتی پخش می‌شوند، در حال حاضر بر عهده سازمان صداوسیما است؛ سازمانی که با تاسیس یک نهاد زیرمجموعه با نام «ساترا»، با اتکا به تصویب بندی توسط مجلس شورای اسلامی در اسفند سال قبل و البته ابلاغیه رییس وقت قوه قضاییه، اختیار اعطای مجوز و اعمال سانسور روی محصولات شبکه نمایش خانگی را بر عهده‌ گرفته است. این اختیار تا قبل از آن برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و پس از اعتراض‌های بی‌سرانجام دولت «حسن روحانی»، حالا وزیر دولت «ابراهیم رئیسی» هم نسبت به آن معترض است.

غلامرضا میرحسینی، دبیر شورای تولیدات حرفه‌ای صداوسیما روز هفتم مهر۱۴۰۰ در گفت‌وگو با خبرگزاری «مهر» به بیان معیارهای جدیدی برای صدور مجوزهای شبکه خانگی پرداخت؛ معیارهایی که بر اساس آن‌ها، هیچ‌کدام از محصولات موفق سال‌های اخیر مجوز تولید نخواهند گرفت.

میرحسینی با بیان این که حتی یک نمونه از تولیدات شبکه نمایش خانگی را در سال‌های اخیر قبول ندارد، افزود: «بخشی از مفاهیمی که این سریال‌ها منتقل می‌کنند، این است که خود فرد باید برای گرفتن حق خود اقدام کند و قانون نمی‌تواند حق او را بگیرد. مثال این سریال‌ها در این تحقیقات، سریال‌های قورباغه و سیاوش است. هم‌چنین در سریال‌های مانند می‌خواهم زنده بمانم، هیولا و قورباغه هم جامعه‌ای نشان داده می‌شود که امیدی به اصلاحش نیست و پر از فساد و درد است. جامعه‌ای که در این سریال‌ها تصویر شده است، غیرواقعی و اغراق‌آمیز است. نباید تصاویر قبح‌زدا در این سریال‌ها به کار رود؛ مثلا زنان در سریال زخم کاری اکثرا طماع، اهل وسوسه و خشونت بودند. در حالی که غالب زنان در جامعه ما این طور نیستند و اگر در فیلم‌نامه چنین زنی را داریم، باید چند برابر او زنانی را داشته باشیم که اهل خانواده و پایبند به اصول هستند.»

این مدیر سازمان صداوسیما هم‌چنین افشا کرد که درحال حاضر از ۲۵ طرح رسیده به این سازمان برای ساخت سریال‌های جدید اینترنتی، تنها سه طرح را تایید کرده‌اند که برای همین سه طرح نیز اما و اگرهای ممیزی مطرح است.

نکته عجیب در صحبت‌های میرحسینی این است که تمام سریال‌های نام‌برده شده توسط او، در هنگام پخش دچار سانسورهای زیادی شده و این سانسورهای اعمال‌ شده توسط ساترا، موجب خشم و عصبانیت بازیگران و کارگردانان آن‌ها شده بودند. 

در یک نمونه، «محمدحسین مهدویان»، کارگردان سریال زخم کاری پس از توقیف یک هفته‌ای اثر خود، در اینستاگرام نوشته بود: «مدیران سازمان صداوسیمای ایران چنان از درک واقعیات حاکم بر جامعه عاجزند که گویی بر چشم‌ها و گوش‌های‌شان مهر زده‌اند. به راستی شما در کدام جامعه زندگی می‌کنید و برای کدام مردم نسخه‌ می‌پیچید؟ اصلا جامعه و مردم را کنار بگذارید، آیا فرزندان خود را هم نمی‌بینید؟ بیچاره ما که مدیریت فرهنگ و هنرمان در سیطره‌ی بی‌تدبیری شماست.»

مسوولان سازمان صداوسیما در حالی از ادامه مدیریت خود بر تولیدات شبکه نمایش خانگی سخن می‌گویند که «محمدمهدی اسماعیلی»، وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۰ روز قبل از بازگشت مدیریت شبکه نمایش خانگی به وزارت متبوع خود سخن گفته بود. 

اسماعیلی در پاسخ به این سوال که چرا هنوز مشخص نیست چه سازمانی باید مجوز «VOD» را اعطا کند، گفته بود: «مشخص است و الان سازمان سینمایی این مسوولیت را برعهده دارد. البته برخی دیگر از دوستان برخی از این مجوزها را در دست دارند که باید از این حال در بیاید. بحث‌ها روشن است و تقریبا نهادهایی که این موضوع را در اختیار دارند، بررسی کردند. گزارش‌های کاملا کارشناسی ارایه دادند، کار کاملا آماده است، در اختیار شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته است و به‌زودی و ظرف مدت کوتاهی تعیین تکلیف خواهد شد. قطعا ما معتقدیم که جایگاه نظارتی و شأن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مسیری که تا به امروز ادامه داشته است، باید ادامه پیدا کند.»

به نظر می‌رسد وزیر فرهنگ و ارشاد دولت ابراهیم رئیسی تلاش دارد در محیطی مسالمت‌آمیز حق اعطای مجوز و مدیریت بر شبکه نمایش خانگی را به دولت بازگرداند؛ تلاشی که البته مشخص نیست آیا در نهایت به نفع مخاطبان و تولیدکنندگان سریال‌ها خواهد بود یا خیر. زیرا مواضع محمدمهدی اسماعیلی در یک ماه اخیر و برنامه‌هایی که برای کسب رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی ارایه کرد، نشان می‌دهند افکار او و همکارانش در مساله ممیزی و سانسور، تفاوت چندانی با مدیران صداوسیما ندارد و هر دو در یک جناح سیاسی و عقیدتی قرار دارند.

هم‌چنین امروز ۹ مهر ۱۴۰۰، از جدیدترین موارد سانسور و حذف در صداوسیمای ایران رونمایی شد. «حمید محمدی»، مجری برنامه فوتبال ۱۲۰ که هر پنج‌شنبه از «شبکه ورزش» پخش می‌شود و تهیه‌ کنندگی آن برعهده «عادل فردوسی‌پور» است، از سانسور بخشی از این برنامه خبر داد و گفت یک بخش از این برنامه دچار خیلی ملاحظات شده است.

این گوینده و مجری برنامه‌های رادیو و تلویزیون ایران گفت: «ما دو بخش فان یا بامزه‌های فوتبال داشتیم. واقعیت این است که این هفته هم در دو بخش برای شما تهیه و تدارک دیده بودیم. یک بخشی از آن دچار خیلی از ملاحظات شد که گفتیم دیگر چیزی از آن نمی‌ماند و تنها این یک بخش را از ما بپذیرید.»

عادل فردوسی‌پور، مجری و تهیه‌ کننده برنامه تلویزیونی پرمخاطب «۹۰» هم اسفند ۱۳۹۷، به دنبال اختلاف با «علی فروغی»، مدیر «شبکه۳» تلویزیون ایران از این برنامه کنار گذاشته شد.

طی یک هفته گذشته، دو خبر دیگر نیز از موارد سانسور در تلویزیون ایران رسانه‌ای شد؛ اولی افشاگری «امیرحسین شمشادی»، مدیر‌ گروه آموزشی روابط عمومی دانشکده خبر صداوسیما بود که در صفحه شخصی خود در اینستاگرام عنوان کرد طبق ممیزی‌های مدیران این سازمان، کارگردان‌ها اجازه ندارند در آثار خود صحنه چایی ریختن مرد برای زن را نشان دهند. 

او در ادامه، مواردی هم‌چون نشان دادن هر نوع نوشیدنی قرمز و دستكش چرم برای زنان، خوردن ساندويچ و پيتزا و مرد و زن تنها در خانه را هم از موارد ممیزی در سازمان صداوسیما برشمرد.

مورد بعدی نیز اعتراض نویسندگان و بازیگران سریال «هم‌سایه» به سانسور و حذف چندین سکانس از این سریال بود که به صورت شبانه از شبکه۳ تلویزیون در حال پخش است. 

یکی از این معترضان، «ارسلان امیری»، فیلم‌نامه‌نویس سریال همسایه بود که در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «ما با سانسور بزرگ شدیم ولی این دیگه سانسور نیست، ساطور زدن است! قرار بود مثلث عشقی داشته باشیم میان این سه، اما قلع‌وقمع کردند. نیمی در فیلمنامه و نیم دیگر در پخش، پس از ساخت و هزینه کردن بسیار از بیت‌المال.»